Gothic là một trong những thuật ngữ xuất hiện lâu đời mà sau này đến thời kì Phục Hưng mới phát triển mạnh. Theo đó là sự xuất hiện của phong cách thiết kế kiến trúc Gothic. Kiến trúc Gothic – một trong những phong cách được sử dụng phổ biến ở nhà thờ, thánh đường. Ngày này kiến trúc Gothic vẫn giữ được vị trí của mình trong các phong cách kiến trúc, các công trình nổi tiếng trên thế giới cùng với những giá trị lịch sử còn nguyên vẹn, đóng góp lớn cho nền kiến trúc thế giới.

Kiến trúc Gothic là gì?

Phong cách kiến trúc Gothic bắt nguồn từ Tây Âu, ban đầu có tên là Francigenum Opus, có nghĩa là tác phẩm của người Pháp nên thường được gọi là kiến trúc kiểu Pháp. Tuy nhiên, phần lớn những nhà khảo cổ và những sử gia nghệ thuật đều chỉ ra rằng kiến trúc Gothic là một sự phát triển thêm từ lối kiến trúc Roman trước đó, nó là sự phát triển trong kiến trúc của nhân loại. Còn ngày nay, Gothic được ứng dụng trong lĩnh vực thiết kế và phối cảnh nội thất.

Kiến trúc Gothic được thể hiện rõ rệt nhất và đẹp nhất trong các nhà thờ lớn, trong các thánh đường và một số các công trình dân dụng. Nhiều mẫu kiến trúc nhà thờ còn lại đến ngày nay mà trong số chúng, ngay cả những công trình nhỏ nhất cũng mang vẻ đẹp đặc trưng riêng vì không có hai công trình kiến trúc Gothic nào lại giống hệt nhau. Rất nhiều những công trình lớn là những kiệt tác kiến trúc vô giá được UNESCO công nhận là Di sản văn hóa thế giới.

Thời kỳ phục hưng của kiến trúc Gothic bắt đầu từ giữa thế kỷ 18 ở Anh và lan rộng khắp châu Âu trong suốt thế kỷ 19, sau đó vẫn ảnh hưởng rất mạnh trong các kiến trúc về nhà thờ và các trường đại học cho đến tận thế kỷ 20.

Đặc điểm của kiến trúc Gothic

Nhà thờ Gothic có chiều cao lớn từ 38 – 42m, riêng tháp lấy ánh sáng cao đến 60m, cửa sổ kính màu ở mặt đứng có thể lớn tới 8 – 12m. 

Mặt đứng phía Tây (mặt chính) của kiến trúc nhà thờ Gothic tuân theo những chế định nhất định, từ dưới lên trên được chia làm ba phần (ba tầng): phần dưới cùng là cửa, thường có ba hốc cửa rất sâu (chiều sâu của hốc có thể chiếm hẳn một bước nhà), phần giữa ở chính giữa cửa sổ tròn to bằng kính màu được tô điểm như những bông hoa hồng, phần trên cùng là hành lang và hai tháp chuông.

Kết cấu nhà thờ Gothic là một trong những sáng tạo đặc biệt nhất, tạo cho kiến trúc nhà thờ những ưu việt và vẻ đẹp đặc biệt, mà trước đó các hệ thống kết cấu, kể cả những nền kiến trúc phát triển cao như La Mã cổ đại chưa đạt được.

Hệ thống kết cấu nhà thờ Gothic là một hệ thống không gian lớn, dùng khung chịu lực, tách biệt rõ rệt giữa kết cấu chịu lực và kết cấu ngăn cách, với những thành phần chính tính từ đổ mái xuống là: vòm mái hình múi có sống, cuộn nhọn, cột và cuộn bay. Hệ thống đã tạo cho kiến trúc những không gian mênh mông, khoáng đạt và một khung cảnh nội thất nhẹ nhàng, tràn ngập ánh sáng.

Hệ thống kết cấu của vòm Gothic không còn có một gắn bó nào với kết cấu của kiến trúc La Mã cổ đại, tính chất cách tân của kiến trúc Gothic có được là nhờ những cuộn nhọn (đến từ kiến trúc phía Đông, mái vòm với bốn cuộn nhọn có múi đỡ).

Vòm mái hình múi có sống trong kiến trúc mái nhà thờ Gothic chia ra làm các loại: vòm có sống bốn múi với hình chiếu mặt bằng hình chữ nhật, vòm có sống sáu múi với hình chiếu hình chữ nhật, vòm có nhiều sống và nhiều múi, vòm có sống bốn mũi có hình chiếu mặt bằng hình chữ nhật, vòm có sống sáu mũi với hình chiếu hình chữ nhật, vòm có nhiều sống và nhiều múi hình sao với mặt chiếu hình chữ nhật (loại vòm mái phức tạp này là sản phẩm của kiến trúc Gothic hậu kỳ).

Những công trình kiến trúc Gothic nổi bật trên thế giới

Nhà thờ Đức Bà Paris (Pháp)

Nhà thờ Đức Bà Paris (tiếng Pháp: Cathédrale Notre-Dame de Paris) là nhà thờ chính tòa, nơi đặt ngai tòa giám mục của Tổng giáo phận Paris, tọa lạc trên đảo Île de la Cité (nằm giữa dòng sông Seine) của thành phố Paris, Pháp.

Đây là một nhà thờ Công giáo tiêu biểu cho phong cách kiến trúc Gothic, nhưng việc sử dụng sáng tạo của mái cong kiểu vòm có sườn và trụ bay, cửa sổ bông gió và kính màu ghép khổng lồ đầy màu sắc kết hợp chủ nghĩa tự nhiên và phong phú của trang trí điêu khắc làm cho nó khác biệt với phong cách kiến trúc Roman trước đó.

Tháp đồng hồ Big Ben (Anh)

Big Ben hay tên đầy đủ là Tháp đồng hồ của cung điện Westminster và tên mới là Tháp Elizabeth là một cấu trúc tháp đồng hồ ở mặt Đông-Bắc của công trình Nhà quốc hội tại Westminster, thủ đô Luân Đôn, nước Anh. Về mặt kỹ thuật, Big Ben là tên được đặt cho chiếc chuông khổng lồ bên trong tháp đồng hồ, nặng hơn 13 tấn (13,760 kg), trong năm cái chuông điểm mỗi 15 phút một lần đặt bên trong tháp. Tháp đồng hồ còn bị gọi nhầm là St. Stephen’s Tower.

Vào ngày diễu binh mừng 60 năm trị vì của Nữ hoàng Elizabeth II, Quốc hội Anh đã tuyên bố tháp Big Ben sẽ được đổi tên thành Tháp Elizabeth kể từ ngày 4 tháng 6 năm 2012.

Tòa tháp là một biểu tượng văn hóa nước Anh được công nhận trên toàn thế giới. Đây là một trong những biểu tượng nổi bật nhất của Vương quốc Anh và dân chủ nghị viện. Tòa tháp thường được sử dụng trong các cảnh quay tại Luân Đôn. Tháp đồng hồ là một phần của tòa nhà được xếp hạng I từ năm 1970 và là Di sản Thế giới của UNESCO từ năm 1987.

Tu viện Westminster (Anh)

Tu viện Westminster (tiếng Anh: Westminster Abbey), có tên chính thức là Nhà thờ kinh sĩ đoàn Thánh Peter tại Westminster (Collegiate Church of St Peter at Westminster), là một nhà thờ theo kiến trúc Gothic ở Westminster, London, nhà thờ này nằm ở phía tây của Cung điện Westminster. Tu viện Westminster là nơi tiến hành lễ đăng quang của các vua và nữ hoàng Anh, đây cũng là nơi chôn cất của nhiều người trong Hoàng gia Anh và nhiều nhân vật nổi tiếng khác trong Lịch sử Anh. Cùng với Cung điện Westminster và Nhà thờ Saint Margaret, Tu viện Westminster đã được UNESCO xếp hạng Di sản thế giới vào năm 1987.

Nhà thờ chính tòa Đức Bà Amiens (Pháp) 

Nhà thờ Đức Bà Amiens (tiếng Pháp: Notre-Dame d’Amiens) là nhà thờ chính tòa của giáo phận Amiens, miền Bắc nước Pháp. Đây là nhà thờ lớn nhất nước Pháp và là một trong những nhà thờ lớn nhất thế giới. Cùng với nhà thờ Đức Bà Chartres và nhà thờ Đức Bà Reims, nhà thờ Đức Bà Amiens được coi là công trình kiểu Gothic đẹp nhất của Pháp. Năm 1981, nhà thờ đã được UNESCO đưa vào danh sách Di sản thế giới.

Nhà thờ Đức Bà Amiens được khởi công xây dựng năm 1220. Gian giữa của nhà thờ được hoàn thành năm 1236 còn các ngọn tháp và hành lang thì phải chờ tới năm 1243. Năm 1528, đỉnh tháp cao 112,70 mét của nhà thờ mới được hoàn thành. Các kiến trúc sư đã tham gia thiết kế và thi công nhà thờ là Robert de Luzarches, sau đó Thomas de Cormont và con trai ông này là Renault de Cormont.

Tổng hợp | Đàm Thủy