Địa điểm công cộng là không gian tổ chức các lễ kỷ niệm, các hội chợ triển lãm, giao thương, là nơi gặp gỡ bạn bè và diễn ra các hoạt động văn hóa cộng đồng; cũng có thể là các thư viện, trường học hoặc văn phòng chính quyền địa phương.

Địa điển công cộng có ở khắp mọi nơi, đóng vai trò lớn trong đời sống cộng đồng. Vậy những điều gì làm nên một địa điểm công cộng tuyệt vời?

Khi đánh giá hàng ngàn địa điểm công cộng trên khắp thế giới, PPS (Project for Public Spaces – Dự án không gian công cộng) đã thấy rằng những địa điểm công cộng tốt thường đáp ứng đủ bốn yếu tố sau: Có thể sử dụng được, mọi người thích tham gia vào các hoạt động ở đó, không gian thoải mái và có hình ảnh đẹp và cuối cùng, đó là một nơi gần gũi, thoải mái.

Hãy tưởng tượng rằng hình ảnh vòng tròn sơ đồ trên là một địa điểm công cộng cụ thể mà bạn biết, có thể là một góc phố, sân chơi hay quảng trường bên ngoài tòa nhà… Bạn có thể đánh giá địa điểm mình đang nghĩ đến theo bốn tiêu chí được nêu ở gần tâm vòng tròn. Vòng tròn tiếp theo là các tiêu chí chủ quan hoặc khách quan để đánh giá địa điểm; vòng ngoài cùng là các khía cạnh định lượng có thể được đo được bằng thống kê hoặc nghiên cứu.

XEM THÊM: Góc nhìn về không gian công cộng trong đô thị Việt

1. Khả năng sử dụng và kết nối

Một địa điểm công cộng tuyệt vời phải là nơi dễ dàng có được sự chú ý của mọi người, có thể được nhìn thấy dù chúng ta đứng ở xa hay gần. Địa điểm công cộng lý tưởng nhất là nơi thuận tiện cho giao thông công cộng, những nơi này thường có doanh thu bãi đậu xe cao.

Các câu hỏi được đặt ra để xem xét tính sử dụng và kết nối của một địa điểm công cộng:

• Bạn có thể nhìn thấy địa điểm này từ xa hay không?
• Địa điểm này có kết nối với các toà nhà hay bị che khuất bởi những bức tường? Cư dân tại các tòa nhà lân cận có thường đến địa điểm này hay không?
• Mọi người có thể dễ dàng đi bộ đến địa điểm hay không?
• Vỉa hè đường phố có dẫn đến địa điểm?
• Địa điểm có không gian chức năng cho những người có nhu cầu đặc biệt không?
• Địa điểm có những con đường thuận tiện và đường tắt giúp mọi người di chuyển nhanh đến khu vực mình muốn không?
• Mọi người có thể sử dụng nhiều lựa chọn giao thông như xe buýt, xe hơi, xe đạp… để đến địa điểm không?

XEM THÊM: Kinh nghiệm quốc tế phát triển không gian công cộng

2. Các tiện nghi và cảnh quan

Nơi công cộng có tạo được cảm giác thoải mái và có được thiết kế đẹp hay không cũng là câu hỏi lớn cho sự thành công của nó. Sự thoải mái bao gồm cả sự an toàn, sạch sẽ và các tiện ích sẵn có được bố trí tại nơi công cộng.

Các câu hỏi xem xét cho yếu tố tiện nghi và cảnh quan tại một địa điểm công cộng:

• Địa điểm này có tạo ấn tượng tốt từ cái nhìn đầu tiên?
• Địa điểm có nhiều phụ nữ hơn đàn ông hay không?
• Nơi đây có đủ chỗ để ngồi và chúng có thuận tiện không? Mọi người có được tự do lựa chọn chỗ ngồi (dưới ánh nắng mặt trời hay bóng râm) không?
• Nơi công cộng này có là không gian sạch sẽ và không có rác? Ai chịu trách nhiệm bảo trì? Họ làm gì? Khi nào?
• Nơi công cộng này có an toàn không? Các vấn đề an ninh liệu có luôn được xử lý kịp thời?
• Có nhiều vị trí đẹp để mọi người chụp ảnh tại đây không?
• Các phương tiện giao thông có ảnh hưởng hay cản trở tới việc sử dụng không gian của người đi bộ?

3. Công năng và các hoạt động

Các hoạt động thú vị sẽ là lý do để mọi người thường xuyên đến và quay lại một địa điểm công cộng. Khi một nơi công cộng không được thiết kế hoặc tổ chức nhiều hoạt động, nó sẽ chỉ là 1 không gian trống và điều đó thực sự không ổn.

Nguyên tắc cần ghi nhớ trong việc đánh giá công năng và các hoạt động của một địa điểm công cộng:

• Nơi công cộng có càng nhiều hoạt động diễn ra, thu hút mọi người cùng tham gia thì càng tốt.
• Nơi công cộng có sự cân bằng tốt giữa tỷ lệ nam và nữ.
• Những người ở các độ tuổi khác nhau cùng đến nơi công cộng này.
• Không gian được sử dụng trong suốt cả ngày.
• Mọi người đến nơi công cộng này một mình và cả đi theo tập thể.
• Nơi công cộng được quản lý tốt.

Các câu hỏi để xem xét về yếu tố công năng và các hoạt động tại nơi công cộng:

• Nơi công cộng này có vắng vẻ hay thường xuyên được mọi người ghé đến?
• Những người đến đây có ở các độ tuổi khác nhau? Có thuộc cùng 1 nhóm hay nhiều nhóm cộng đồng?
• Có bao nhiêu loại hoạt động khác nhau đang diễn ra tại nơi công cộng (đi bộ, ăn uống, chơi bóng chày, cờ vua, thư giãn, đọc sách)?
• Phần nào của không gian công cộng được sử dụng và phần nào không?
• Có sự hiện diện của quản lý hay bảo vệ, hoặc bạn có thể xác định bất kỳ ai chịu trách nhiệm khi gặp rủi ro?

4. Tính liên kết cộng đồng

Tính liên kết cộng đồng là tiêu chí khó đối với 1 địa điểm công cộng, tuy nhiên khi đạt được tiêu chí này, nơi công cộng sẽ trở thành 1 điểm đến thu hút, không thể nhầm lẫn với bất cứ đâu. Tại một địa điểm công cộng, khi mọi người gặp gỡ bạn bè, chào hỏi hàng xóm và cảm thấy thoải mái khi tiếp xúc với người lạ, họ có xu hướng cảm thấy vui vẻ hơn và cảm thấy gắn bó với nơi công cộng này hơn, từ đó sẽ giúp thúc đẩy các hoạt động xã hội tại đây.

XEM THÊM: 11 quy tắc cần tuân thủ khi thiết kế một không gian công cộng sôi động

Các câu hỏi để xem xét về tính liên kết cộng đồng tai một nơi công cộng:

• Đây có phải là nơi bạn sẽ chọn để gặp gỡ bạn bè của mình?
• Tại đây mọi người có nói chuyện vui vẻ với nhau không?
• Khi gặp nhau tại nơi công cộng này, mọi người dường đều như biết mặt, biết tên nhau?
• Mọi người có thường đưa bạn bè và người thân đến nơi công cộng này? Họ có nói về một tính năng nào đó tại đây với niềm tự hào?
• Tại nơi công cộng này có sự pha trộn giữa các lứa tuổi và các nhóm dân tộc hay không?
• Mọi người có xu hướng nhặt rác khi họ nhìn thấy nó?

Biên dịch | H.N (Nguồn: Archdaily)